| xele (i) | m hare |
| xele (ii) | m tespit |
| xelef | m yalan, yanlış m telâfi |
| xelef (i) | rd halef, ardıl |
| xelef gotin | yalan söylemek, yanlış anlatmak |
| xelef lê vegerandin | telâfi etmek |
| xelefî | m haleflik, ardıllık |
| xelek | halka. m 1. halka (çeşitli metallerden veya tahtadan yapılmış çember) 2. halka (çember biçiminde çeşitli nesnelerden yapılmış tutturma aracı) 3. halka (değerli metallerden yapılan çember biçimindeki süs eşyası) * xeleka zêr a di guhê wê de kulağındaki altın halka 4. halka (su gibi sıvılar içine katı bir nesnenin düşmesiyle oluşan, gittikçe büyüyerek açılan çembere benzeyen biçim) * di avê de xelek çêbûn suda halkalar oluştu 5. halka (çember biçiminde dizilmiş topluluk) 5. çift boyunduruğu ile karasabanı birleştiren halka 6. asma kilit toka takımı 7. bukle, saç lulesi * xeleka por saç lulesi 8. bakla (bir zinciri oluşturan halka veya parçalardan her biri) 9. bilezik (motor pistonları için, uçları açık demir halka) 10. mec yüzük 11. dizi (herhangi bir bakımdan bir bütünü oluşturan şeylerin tümü, seri) 12. dizi, bölüm (bir filmin veya programın peşpeşe gelen bölümlerinden her biri) * xeleka fîlm filmin bölümü |
| xelek (i) | m taşlık ve ekilip biçilmeyen tarla parçası |
| xelek bi xelek | bukle bukle |
| xelek xelek | 1) halka halka 2) kıvrım kıvrım 3) bukle buklu |
| xelek xelek î | kıvır kıvır |
| xelek xelek î bûn | bukle bukle olmak |
| xelek xelekî | rd 1. halka halka 2. kıvrım kıvrım, kıvır kıvır 3. lüle lüle |
| xelekdar | rd halkalı |
| xelekî | rd 1. halkalı 2. halkalı, halkavî (halka biçiminde olan) * di guhê wê de guhareke xelekî kulağında halkalı bir küpe 3. lüle lüle, bukle bukle |
| xelekî bûn | l/ngh 1. halkalanmak 2. lüle lüle olmak, bukle bukle olmak |
| xelekî kirin | l/gh 1. halkalamak 2. lüle lüle yapmak |
| xelekîbûn | m 1. halkalanma 2. lüle lüle olma, bukle bukle olma |
| xelekîbûyîn | m 1. halkalanış 2. lüle lüle oluş, bukle bukle oluş |
| xelekîkirin | m 1. halkalama 2. lüle lüle yapma |
| xelekokî | rd 1. halkamsı, halkavî (halka biçiminde) 2. bukleli, lüle lüle (saçları lüle lüle olan) |
| xelekoyî | rd 1. halkalı (halka biçiminde olan) 2. halkamsı |
| xelekoyî bûn | l/ngh halkalanmak |
| xelekoyî kirin | l/gh halkalamak |
| xelekoyîbûn | m halkalanma |
| xelekoyîbûyîn | m halkalanış |
| xelekoyîkirin | m halkalama |
| xelekvan | nd/nt halkacı |
| xelekvanî | m halkacılık |
| xelel | rd eşitsiz |
| xelelûk | m gerdan (çene altı için) |
| xelendor | bot/m bir tür ot |
| xelendûr | m doğumdan sonraki ilk süt |
| xelenêr | rd azgın (cinsi olarak) |
| xelenêrî | rd azgın, azgınca (cinsel istekleri aşırı olan) |
| xelenêrî bûn | l/ngh azmak, azgınlaşmak (cinsel duyguları artmak, cinsel istekleri aşırılaşmak) |
| xelenêrî kirin | l/gh azıtmak, azgınlaştırmak |
| xelenêrîbûn | m azma, azgınlaşma (cinsel duyguları artma, cinsel istekleri aşırılaşma) |
| xelenêrîbûyî | rd azgınlaşmiş (cinsel istekleri aşırılaşmış olan) |
| xelenêrîbûyîn | m azış, azgınlaşış (cinsel duyguları artma, cinsel istekleri aşırılaşma) |
| xelenêrîkirin | m azıtma, azgınlaştırma |
| xelenêrîtî | m azgınlık (cinsel için) |
| xeleng | bot/m süpürge otu |
| xelet | yanlış, hata. rd yanlış, galat |
| xelet kirin | l/gh 1. yanlış yapmak 2. şaşırmak (doğru, gerçek ve gerekli olanı ayırt edemiyecek duruma gelmek) |
| xeletayî | m yanlışlık |
| xeletê hîs | psî/m yanılsama |
| xeletê meşhûr | galatımeşhur |
| xeletên rastnivîsê | imla yanlışı |
| xeletî | m 1. yanlışlık 2. yanıltı |
| xeletî kirin | pot kırmak hata etmek (veya işlemek) |
| xeletkirin | m 1. yanlış yapma 2. şaşırma (doğru, gerçek ve gerekli olanı ayırt edemiyecek duruma gelme) |
| xelexwar | rd eğri büğrü |
| xelexwarî | rd eğri büğrüce |
| xeleyan | m galeyan |
| xelef | (navdêr, nêr) Xelef:telafiya zerer û ziyan; dewsa zererê girtin, şûn xisarê hatina tiştekî erênİ, ji dêlv zererê tiştekî baş cih bigire. minak:xisara yekê çêbe mirov dibije: Xweda xelefê veke. (yanî şûna zerar feydecih bigire.). Bide ber: kelef, xelf |
| xelek | 1. wek gustîlan (navdêr, mê) çember, gogirr, dorez, bazne, şoreb, cerge, gungil, helqe, heleq, tişta girrovirr ya ku nîveka wê kun yan vala ye (wek gustîlan yan bazinan), porrê ku ne hilû ye lê li hev badayî ye, bernameya ku her carê beşek jê tê weşandin, meydana girrovirr ya hin werzişan: di xeleka boksîngê de, kesên ku wek xelekekê li hev kom bûne, koma hin mirovên ku hevkariyê dikin: xeleka tawankaran. Bikaranîn: Lêker: xelek bûn, xelek kirin. Navdêr: xelekbûn, xelekkirin Rengdêr: xelekbûyî, xelekkirî. jê: xelekî |
| xelek bûn | (lêker)(Binihêre:) xelek |
| xelek kirin | (lêker)(Binihêre:) xelek |
| xelekbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) xelek |
| xelekbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) xelek |
| xelekdar | (rengdêr) xelkoyî, bixelek, bihelqe. ji: xelek +-dar |
| xelekî | (rengdêr) pora xelekî, fêweyê xelekî. Bikaranîn: Lêker: xelekî bûn, xelekî kirin. Navdêr: xelekîbûn, xelekîkirin Rengdêr: xelekîbûyî, xelekîkirî |
| xelekî bûn | (lêker)(Binihêre:) xelekî |
| xelekî kirin | (lêker)(Binihêre:) xelekî |
| xelekîbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) xelekî |
| xelekîbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) xelekî |
| xelekîkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye xelekî kirin |
| xelekîkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) xelekî |
| xelekkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye xelek kirin |
| xelekkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) xelek |
| xelekokî | (rengdêr) xelekoyî, xelekî. ji: xelek +-okî |
| xelekoyî | (navdêr, mê) xelekokî, xelekî. ji: xelek +-oyî |
| xelekoyî bûn | (lêker) bûn xelek, bûn xelqe, xelekî bûn. ji: xelekoyî + bûn |
| xelekoyîbûn | (navdêr, mê) xelekîbûn. ji: xelekoyî +bûn |
| xelendor | (navdêr, mê) belben, benîfisk, belbenî, dûndelî, wenigî, pîrame, peyname, so, kaşme, giyayek e ku wek derman dijî fişara xwînê tê bikaranîn. Herwiha: xalendor xilindor |
| xelenêrî bûn | (navdêr, mê) şorikî bûn, har bûn, hêçhilorî bûn, gewî bûn, axuzî bûn, terxîçî bûn. ji: xele +-nêrî + bûn |
| xelenêrîbûn | (navdêr, mê) harbûn, şorî kîbûn, hêçhiloribûn, gewîbûn, axuzîbûn, terxîçîbûn. ji: xele +-nêrî +bûn |
| xeleng | giyayê ku jê gêziyan çêdikin; hewşan |
| xeleq | 1. çembil 2. gustikên porî |
| xeleq kirin | pozê yekî wekî hirça pozxeleqkirî li dû xwe gerandin û xwestekên xwe pê dan kirin |
| xelet | 1. çewt û ne rast 2. xulp (rengdêr) çewt, şaş, ne durist, ne rast. Dijwate: dirist, rast. Bide ber: xelat. Bikaranîn: Lêker: xelet bûn, xelet kirin. Navdêr: xeletbûn, xeletkirin Rengdêr: xeletbûyî, xeletkirî. ji: Ji erebî. jê: xeletandin, xeletandî, xeletî, xeletkar, xeletkarî, xeletker, xeletkerî |
| xelet bûn | (lêker)(Binihêre:) xelet |
| xelet kirin | (lêker)(Binihêre:) xelet |
| xeletandî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye xeletandin |
| xeletandin | (lêker)(navdêr, mê) xelet kirin, şaş kirin, çewt kirin, xapandin, xirrandin, lêbandin, lêb lê kirin, hîle lê kirin, qîle lê kirin. Herwiha: xelitandin. Tewîn: Lêker: -xeletîn-. Têkildar: xeletîn. ji wêjeyê: Vekirina kanaleke kurdî li Tirkiyeyê şikandina qeşayan bû ko lê diviya bû pir pêştir şikestiba. Lê ew nayê wê wateyê ko bi vekirina wê kanalê re pirsgirêka kurdî hatiye çareser kirin. Çimkî piştî pêngavên weha divê pêngavên din jî bên avêtin. Pêngava girîng jî çareserkirina pirsgirêk û berberiyên siyasî yên li Tirkiyeyê ye. Herweha divê digel wê pêngavê wê yekê jî bizanin ko bi tank, top, girtin, kuştin û gefan pirsgirêk nayên çareser kirin. Lewre en pêngav divê arasteya çareserkirina pirsgirêkên gelê kurd bibe, ew karekî baş e. Lê eger tenê bo xeletandinê bibe, ew dê ser nekeve.. ji: xelet + -andin. jê: xeletandî, xeletînerKurdî (Soranî) (lêker)(navdêr). Bi kurmancî: xapandin. Herwiha: xełetandin |
| xeletbûn | (navdêr)(Binihêre:) xelet |
| xeletbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) xelet |
| xeletî | 1. çewtî û nerastî 2. xulpî (navdêr, mê) çewtî, şaşî, şaşîtî, xeletbûn yan xeletkirin, sûc, binas, xeta, tawan, guneh, xirabî, cinayet, bêqanûnî, dijqanûnîtî, sedem, sebeb, semed. Bide ber: xelatî. ji: xelet + -î. Bikaranîn: Lêker: xeletî kirin. Navdêr: xeletîkirin Rengdêr: xeletîkirî |
| xeletî kirin | 1. çewtî û nerastî kirin 2. xulpî kirin (lêker)(Binihêre:) xeletî |
| xeletîkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye xeletî kirin |
| xeletîkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) xeletî |
| xeletkarî | (navdêr, mê) rewşa xeletkarbûnê. ji: xeletkar + -î |
| xeletker | (navdêr, nêr) (navdêr, mê) ya/ê xelet dike. ji: xelet + -ker |
| xeletkirî | (rengdêr) (Binihêre:) xelet |
| xeletkirin | (navdêr)(Binihêre:) xelet |
| xelexopî | kelexwarî |
| xelexwarî | (rengdêr) (Binihêre:) xele |
| xelek | Armband Armreif Fußreif Kreis Ring |
| xeleq | Kreis Ring Sackgasse |
| xelet | falsch Fehler Irrtum Lüge Mangel Schuld |
| xeletî | Fehler Irrtum Mangel |
| xeletî kirin | irren, sich ~ |
| xele | m. menewîs, xare, pêlpêle, hare n. |
| xelef | m/n. xelef, peyek, cagirewtox, hurêndgirewtox n. |
| xelek | rd. kankol, xelek, lul, çunqal, kangal, kakol, çankol m. xeleke, helqe, heqla m. |
| xelekdar | rd. xelekin, kêlekin, helqeyin |
| xelekî | rd. kakolin, xelekin, lulin, çunqalin, çankolin, tadaye |
| xelekî bûn | lng. xelekîyene, xelek bîyene, kêlek bîyene, helqe bîyene m. xelekîyayis, xelekbîyayis, kêlekbîyayis, helqebîyayis n. |
| xelekî kirin | lg. . xeleknayene, xeiek kerdene, kêlek kerdene, helqe kerdene m. xeleknayis, xelekkerdis, kêlekkerdis, helqekerdis n. |
| xelekkirin | m. xeleknayis, xelekkerdis, kêlekkerdis, helqekerdis n. |
| xelekoyî bûn | m. xelekîyayis, xelekbîyayis, kêlekbîyayis, helqebîyayis n. |
| xeleng | m. bot. gez, havêlik, gezik, gisik, geze, avîlik, gezî, geje n. m. seqawêl, saqol, desta, siqafil, seqaviyel n. |
| xelet | rd. çewt, sas, xelet |
| xelet bûn | lng. çewt bîyene, sas bîyene, xelet bîyene |
| xeletî | m. çewtîye, sasîye, xeletîye, sasênî, çewtênî m. |
| xeletî kirin | lg. . çewtîye kerdene, sasîye kerdene, xeletîye kerdene, xeta kerden, çewtênî kerdene |
| xelexwarî | rd. kelkot, çewtik, xilûwar, kelûkut, çewtmewt, tews, çewt û çewtvir, xilxar, çot-mot |
| xeleyan | m. kelis, galeyan, cosis, gij n. |