| bira | avceh, bîre. bîra |
| bira mayası | 1) cureyeke kimê ya ku li ser rûyê bîraya meyandî kom dibe 2) cureyek hevirtirşê (çi hişk, çi nerm) ku hevîr dipişpişîne |
| biracı | 1. bîrafiroş 2. bîravan (kesê ku bîra çêdike) 1. bîrafiroşî 2. bîravanî (karê çêkirina bîrayê) m 1. bîrafiroşî 2. bîravanî (karê çêkirina bîrayê) m 1. bîrafiroş 2. bîravan (kesê ku bîra çêdike) nd/nt |
| birader | birader, bira. 1. bira, birader 2. birawo, birako (ji bo denglêkirinê) 3. birader (navê ku mason li hev dikin) 1. bira, birader 2. birawo, birako (ji bo denglêkirinê) 3. birader (navê ku mason li hev dikin) n |
| birahane | bîrexane. bîraxane bîraxane m |
| birahaneci | bîraxanevan bîraxanevan nd/nt |
| biralık | ê bîrayê (tiştê ku di çêkirina bîrayê de tê bikaranîn) nd ê bîrayê (tiştê ku di çêkirina bîrayê de tê bikaranîn) nd |
| biraz | hinek. 1. qasek, weşek, bîskek, qederek, kêliyek, xêlek, pêlek (ji bo demeke kin) *biraz kalemini bana verebilir misin? tu dikari qasekê pcnûsa xwe bidî min h 2. hin, hinek, hindek, pari (ne tam) *dersini biraz biliyor hinek dersa xwe dizane *biraz iyi pari baş e h 3. piçek, hinek (ne bi qasî mixdara ku tê xwestin) *biraz yağmur yağdı hinek baran barî 1. qasek, weşek, bîskek, qederek, kêliyek, xêlek, pêlek (ji bo demeke kin) * biraz kalemini bana verebilir misin? tu dikarî qasekê pênûsa xwe bidî min h 2. hin, hinek, hindek, parî (ne tam) * dersini biraz biliyor hinek dersa xwe dizane * biraz iyi parî baş e h 3. piçek, hinek (ne bi qasî mixdara ku tê xwestin) * biraz yağmur yağdı hinek baran barî rd |
| biraz azdan | bnr birazdan |
| birazcık | tozek, piçek. piçek, piçikek, biçîçikî, piçikokek, tozek, çîçikek, hindikek, hinik piçek, piçikek, biçîçikî, piçikokek, tozek, çîçikek, hindikek, hinik rd |
| birazdan | qederek bi şûn de, qasek bi şûn de, weşek bi şûn de, kêliyek bi şûn de, bîskek bi şûn de h qederek bi şûn de, qasek bi şûn de, weşek bi şûn de, kêliyek bi şûn de, bîskek bi şûn de h |
| bira | birader kardeş (er). n 1. kardeş, bilader (erkek kardeş) * birayê hur öz kardeş 2. kardeş (yaşça küçük olan) 3. mec kardeş (aralarında çok değer verilen ortak bir bağ bulunanlardan her biri) * birayê hev ên dîn din kardeşi |
| bira (ii) | bnr bera |
| bira (iii) | rd keskin, kesici * şûr bira ye kılıç keskindir |
| bira (iv) | n (r kalın okunur) erkek domuz |
| bira (ye) biratî bazar biyantî (ye) | dostluk başka alış veriş başka |
| bira bi bira dan kuştin | kardeşi kardeşe kırdırtmak |
| bira bi bira dan qirkirin | kardeşi kardeşe kırdırtmak |
| bira bira (ye) bazar xuya (ye) | dostluk başka alış veriş başka |
| bira bira ye bazar cuda ye | dostluk başka alış veriş başka, dostluk kantarla alış veriş mıskalle |
| bira bira ye bazar ji hev xuya ye | dostluk başka alış veriş başka |
| bira ceger e, kezep raser e, mêr stûna ser e | erkek kardeş ciğerdir, evlad acısı ondan ağırdır, koca ise evin direğidir |
| bira ji hev cihê dibin heval ji hev cihê nabin | arkadaşlık kardeşlikten öte bir şeydir |
| bira roja reş bibin kevir jî serê hev naşikênin | kardeş kardeşi atmış, yar başında tutmuş |
| birabab | bnr birabav |
| birabajar | n kardeş şehir |
| birabav | nd 1. babanın kardeşi, amca 2. baba tarafından çok yakın akraba |
| birabeş | nd/nt miras ortağı |
| birade | rd dereceli |
| birader | n bilader |
| biraderî | m biladerlik |
| biradîn | nd din kardeşi |
| biradînî | m din kardeşliği |
| birah | atmosfer. ast/m atmosfer |
| birajin | m yenge (kardeş karısı) |
| birajinî | m yengelik |
| birak | n bilader, kardeş, kardeşcik |
| birakê şîr | nd süt kardeşi |
| birakî | h kardeşçe, kardeşe yaraşır bir biçimde |
| birako | b 1. bey kardeş, kardeşciğim (erkekler için; seslenme sözü) 2. kardeş, kardeşlik, bilader (teklifsiz konuşmalarda) * oxur be birako güle güle kardeş * ma tu çi yî birako! sen nesin be kardeşlik! |
| birakose | rd üçkâğıtçı, acımasız |
| birakuj | nd/nt kardeş katili |
| birakujî | m 1. kardeş katilliği 2. kardeş kavgası |
| birakujî kirin | l/gh kardeş kavgası yapmak, kardeş cinayetini işlemek |
| birale | fidan. m fidan |
| biramak | anneden erkek kardeş. n 1. aynı anadan olan erkek kardeş 2. süt kardeşi (erkek için) |
| biramarî | üvey kardeş. n üvey erkek kardeş |
| biramarîtî | m üvey erkek kardeşlik |
| biran (i) | m (r kalın okunur) kesim, fason |
| biran (ii) | m tüketim |
| birandî (i) | rd 1. kesik (kesilmiş olan) 2. kesik (kesilmiş olan yer) 3. kırpık (kırpılmış olan) |
| birandî (ii) | rd tüketilmiş olan |
| birandîbûn | m kesiklik |
| birandiman | rd randımanlı |
| birandin (i) | m kesim, kesme, kesiş l/gh 1. kesmek 2. kesmek (dibinden ayırmak) |
| birandin (ii) | m 1. tüketim, tüketme, yoğaltma 2. soyunu kurutma, kırımdan geçirme 3. yok etme, öldürme (yok olmasına, ortadan kalkmasına, azalmasına yol açma) l/gh 1. tüketmek, yoğaltmak 2. soyunu kurutmak, kırımdan geçirmek, 3. kökünü getirmek, yok etmek, öldürmek (yok olmasına, ortadan kalkmasına, azalmasına yol açmak) * şer ajaldarî birand savaş hayvancılığı öldürdü |
| birandina êşê | nd ağrıyı dindirme, analjezi |
| birandok (i) | nd/nt hasatçı |
| birandok (ii) | nd/nt tüketici, tüketimci |
| birandokî (i) | m hasatçılık |
| birandokî (ii) | m tüketicilik, tüketimcilik |
| birandox (i) | nd/nt 1. hasatçı, orakçı 2. rd dik başlı, inakçı |
| birandox (ii) | nd/nt 1. tüketici 2. mec tüketici (bitiren, mahveden) |
| birandoxî (i) | m 1. hasatçılık, orakçılık 2. dik başlılık, inakçılık |
| birandoxî (ii) | m tüketicilik |
| birane | m (r kalın okunur) yakan top oyununa benzeyen, topsuz ve karşılıklı iki grup tarafında oynanan geleneksel bir Kürt oyunu |
| biranê | m karşılıklı iki grup tarafında oynanan geleneksel bir Kürt oyunu |
| birang (i) | bnr bira (I) |
| birang (ii) | m 1. kesinti 2. mat kesen |
| biranguh (i) | rd ağır, yavaş |
| biranguh (ii) | zo/m pire (Pulex) |
| biranî | m kardeşlik |
| birankar | nd/nt kesimci (kesim işini yapan) |
| birankarî | m kesimcilik |
| biraol | n din kardeşi |
| biraolî | m din kardeşliği |
| birapor | rd 1. raporlu 2. raporlu (hastalandığı için rapor alarak işinden ayrılmış olan) |
| biraşîr | süt erkek kardeş. n süt kardeşi (erkek için) |
| biraşka şişê | şiş kebabı. |
| biraşte | ızgara. rd ızgara et |
| birastî | gerçekten. |
| biraştî | rd közleme, ızgara (ızgara edilmiş et) * goştê biraştî ızgara et |
| birastik | rd lâdenli |
| biraştin | ızgara yapmak, kebap yapmak. m közleme l/gh közlemek (ateş üzerinde et pişirmek, közde kızartmak) |
| biratî | kardeşlik. m 1. kardeşlik 2. kardeşlik (birlik, beraberlik) * biratiya di poleya me de gelek xurt bû sınıfımızdaki kardeşlik çok güçlüydü |
| biratînî | m kardeşlik |
| birawest | rd duraklı |
| birawestek | rd duraklı |
| birawestgeh | rd duraklı (durağı oylan yer) |
| birawo | b 1. bey kardeş (erkekler için; seslenme sözü) 2. kardeş, kardeşlik, bilader (teklifsiz konuşmalarda) |
| biraxwê | uzak akraba. |
| biraxwe | n aile, kandaş (aralarında kandaşlık veya hısımlık bulunan kimselerin tümü) |
| biraxwetî | m 1. kandaşlık 2. bir cemaate, aşirete mensup olma * di navbera wan de biraxwetî heye |
| biraxweyî | m kandaşlık |
| birayane | h kardeşçe, kardeşçesine |
| birayda | rd etkili |
| biraydabûn | m etkili olma |
| biraydatî | m etkililik |
| biraye | tesirli. |
| birayê heq | öz erkek kardeş |
| birayê heram | üvey erkek kardeş |
| birayê hur | öz erkek kardeş |
| birayê ker | bildiği halde suskunluğu tercih eden kimse |
| birayê mezin | büyük erkek kardeş |
| birayê nehelal | üvey erkek kardeş |
| birayê şîr | süt kardeşi (erkek için) |
| birayê tehlo | kötü olan (...) * çima ez bibim birayê tehlo niye kötü olan ben olayım |
| birayên hev ên helal | (birbirine) öz kardeş |
| birayetî | m kardeşlik |
| birayînî | m kardeşlik |
| biraz | rd esrarlı, esrarengiz |
| biraza | nd/nt yeğen (erkek kardeş tarafından) |
| birazan | n yeğengiller |
| birazava | sağdıç. n sağdıç |
| birazavatî | m sağdıçlık |
| birazban | m pırazvana |
| birazê | bnr biraza |
| birazge | m mezar |
| birazî | bnr birazê |
| bira | kesê ji dê an jî bavê mirovî *"tenê bira, di hawara birê de tê" -birayên hûrekî 1. ji heman dê û bavî 2. dizên tûrekî |
| bira bêav, kese bênav | (biwêj) ev her du jî tiştên neyînî ne. nav û deng giring e ezbenî. bîrci bêav, kesê bênav. |
| bira bira ye hesab li dera ha ye | gotina pêşiyan di bazirganiyê de bazar divê bi heqî be çi bira dibe çi mirovên din dibe mafdqrî divê li pêş be.bira be jî divê mafêkeda xwe bi erzanî mirov nede kesî.lê biratî jî li alîkî divê bê parastin. |
| birabav | (navdêr, nêr) birayên ji eynî bav lê ne ji heman dayikê, kesên pirr li ber dilê hev şirîn. Herwiha: birabab. Bide ber: biramak zirrbav. ji: bira + bav. jê: birabavî |
| birabavî | (navdêr, mê) rewşa birabavbûnê. ji: birabav + -î |
| biraberî | (navdêr, mê) raberkî. ji: bira +-berî |
| birabînî | (navdêr, mê) rabînkî. ji: bira +-bînî |
| birabirda | (rengdêr) bisabiqe, bitawanname. ji: bi- + rabirda. jê: birabirdayî birabirdatî |
| birabirdayî | (navdêr, mê) rewşa birabirdabûnê. ji: birabirda + -yî |
| birabûn | (navdêr, mê) biratî |
| birabûn-û-rûniştin | (rengdêr) bireftar, bitevgerr, bibizav, birewişt, biliv, bilebat, bikiryar, bihereket, biedet, biirf, bibanek, bibaw. ji: bi- + rabûn-û-rûniştin. jê: birabûn-û-rûniştinî birabûn-û-rûniştinîtî birabûn-û-rûniştintî |
| birabûn-û-rûniştinî | (navdêr, mê) rewşa birabûn-û-rûniştinbûnê. ji: birabûn-û-rûniştin + -î |
| biracenî | (Zazaki) jinbira, jina bira |
| biradanî | (rengdêr) radankî. ji: bira +danî |
| birade | (rengdêr) piledar, bipile, derecedar. ji: bi- +rade |
| biradedarî | (navdêr, mê) bi gîrdanî, gîrdankî. ji: birade +-darî |
| birader | (navdêr) kesên hev dinasin û têkiliyên baş li gel hev hene û ji hev hez dikin (bi taybetî zelam), kesê wek bira; kesê ji der hatiye û wek bira nêzik e, kurrê dêbavên kesekê/î, lawê deybabên kesekê/î: Ew biraderê min e. (Dêbavên min û wî yek in.), kurrê ji dayika yan ji bavê kesekê/î, peyvek rêzgir e bo her zelamê basa wî tê kirin: Biraderek li te dipirsî, nizanim kî bû.. Herwiha: bira, bra, brader. Hevwate: heval, dost, hevrê, yar. Dijwate: dijmin, neyar. Bide ber: lêzim, nas, xizm. ji: ji farisî برادر (birader: bira) ku hevreha bira ya kurdî ye. Bo ketina -(d)er ji kurdî bide ber dotmam (farisî: doxter), ma-k (farisî: mader), xweh (farisî: xvaher), zazakî pîbab (farisî: pider). jê: biraderî |
| biraderane | (rengdêr) birayane. ji: birader +-ane |
| biraderî | 1. biraderbûn (navdêr, mê) dostanî, hevalî, kirîvî, yaranî, hogirî, hevrêtî, hevbendî, hevgirî: Ez bi biraderiya we gelek serbilind im. (Gelek serbilind im ku biraderê we me.), bira, kurrê dêbavên mirovî. Herwiha: biraderînî biraderîtî biradertî braderî braderîtî bradertî. ji: birader + -î 2. birader (tewandî) (navdêr, nêr) forma tewandî ya nêr ji peyva birader: Wî biraderî çi got?. Herwiha: braderî. ji: birader + -î |
| biradexil | (navdêr, nêr) pûşga, giyagenimk, pîvêr, giyareş, korik, riwekek wek cehî ye, cehdas, cehdasî. Herwiha: biradexl. Navê zanistî: Avena sativa. ji: bira + dexil anku wek dexlî |
| biragirî | (navdêr, mê) bi hevsengî, bi qayimî. ji: bira +-girî |
| birajin | Kurdî (Soranî) jinbira |
| birak | (navdêr, mê) biraê biçûk, peyvek şirîn e li şûna bira, bîçima peyva “bira” ya biçûkî; mînak: ew birakê min e, Hevalê ku wek brayekî nêz e.Bra û brak. Herwiha: brak. Bide ber: kek. ji: bira + -k |
| birakê | (Zazaki) birakî, hevaltiya pirr nêzîk |
| birako | (navdêr) ji bo deng lê kirina kesekî |
| birakose | (Zazaki) Birakose, Navê çîrok û leyztikekê, Birayê lepker (hîlebaz) |
| birakuj | (navdêr) kesê bire xwe dikuje |
| birakujî | (navdêr) kiryara bira kuştinê |
| birakuştî | (navdêr) kesê ku birê wî hatiye kuştin |
| birale | şitil şitil |
| biramak | kesên ji eynî dayikê lê ne ji heman bavî (navdêr, nêr) birayên ji eynî dayikê lê ne ji heman bavî. Bide ber: birabav zirrbav. ji: bira + mak. jê: biramakî |
| biramakî | (navdêr, mê) rewşa biramakbûnê. ji: biramak + -î |
| biraman | (Binihêre:) bira |
| biramandarî | (navdêr, mê) ramandarkî, ramankî. ji: biraman +-darî |
| biramankarî | (navdêr, mê) ramankarkî. ji: biraman +-karî |
| biramarî | (navdêr) birayê ji zewaca dê yan jî bavê pêkhatî |
| biramarîtî | (navdêr) biratiya ji zewaca dê yan jî bavê pêkhatî |
| biran | 1. neman, birîn 2. ji bira, bira |
| birandî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye birandin. Bikaranîn: Navdêr: birandîbûn |
| birandî bûn | (lêker)(Binihêre:) birandî |
| birandî kirin | (lêker)(Binihêre:) birandî |
| birandîbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) birandî |
| birandîbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) birandî |
| birandîkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye birandî kirin |
| birandîkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) birandî |
| birandin | (lêker)(navdêr, mê) hemî kuştin, qelihandin, qirr kirin, qetlîam kirin, nehêlan, vemirandin, temirandin. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: براندن. Tewîn: Lêker: -birîn-. Herwiha: birhandin birihandin. Têkildar: birihîn. Bide ber: birrandin. jê: birandî birîner birînerî birîninde |
| birandin/dibirîne/bibirîne | 1. binevat kirin 2. îmha kirin 3. tune kirin |
| birandox | (navdêr, mê) serhişk, pale, mezêxer, serfkar, berxwer, mezaxêner. ji: bi- +ran +-dox |
| birang | (navdêr, mê) birak, birayê biçûk, forma şirînkirina peyva bira ye: Ez ji birangê xwe re bêjim, çaxê ku min her çar berxên virnî difirot, Edoyê Xalid hat pêxim lê xist.. Bide ber: xweying |
| biranguh | (navdêr, mê) nûj, bezmik, gawik, spîpanik, spîpehnik, bizmik, gawuk |
| birapor | (rengdêr) rapordar. ji: bi- +rapor |
| biraşîr | kesê ku di dema zarotiya wî de wî jî şîrê diya wî mêtiye; şîrbirak kesê ku di dema zarotiya wî de wî jî şîrê diya wî mêtiye; şîrbirak |
| biraşte | alava ku li serê goşt tê pijandin alava ku li serê goşt tê pijandin |
| birasthatin | (navdêr, mê) biketoberî, bitesadifî. ji: bi- +rasthatin + |
| birasthatinî | (rengdêr) bi tesadufi, bi pîşadî. ji: bi- +rasthatinî |
| biraştî | (rengdêr) qelandî, tişta/ê ku hatiye biraştin. Herwiha: birijandî braştî brijandî. Nêzîk: kelandî |
| birastî | (rengdêr) biketwar, biheqîqet, birealîte. ji: bi- + rastî. jê: birastîtî |
| birastik | (navdêr, mê) biladen. ji: bi- +rast +-ik |
| biraştin | (lêker)(navdêr, mê) li ser agirî (lê ne di avê yan rûnî de) germ kirin daku êdî xav nemîne, Li ser sêlekê yan amûrek din germ kirina goşt. Ev germkirin ne di nav rûn û ne jî di nav avê de tê kirin, tenê li ser sacekî tê kirin, Biraştin:sor kirin, biriştin:sor bûn. Ev herdu lêker ne yek in wateyên wan yek bin jî vatiniyên wan di hevokê de ne yekin. Biraştin lêkerek guhêzbar e, lewre biriştin lêkerek neguhêzbar e. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: براشتن. Herwiha: birjantin, birajtin, birijandin, biriştin, birjandin, brajtin, braştin, brijandin. Tewîn: Lêker: -birêj-. Têkildar: birijîn. Bide ber: kelandin, kizirandin, qelandin. ji: Hevkoka braten ya elmanî, rotir ya frensî û roast ya inglîzî, φρύγειν ya yewnaniya kevnar in, hemî ji koka bher- ya Proto-hindûewropî ne ku herwiha serekaniya birin ya kurmancî ye.. jê: biraştî, -birêj, -birêjî, birêjer, birêjerî |
| biraştin/dibirêje/bibirêje | goşt pijandin *"êgir girte mala yekî, yê din got: 'tu bi Xwedê venemirîne, da ku (ez) kewên xwe li serê bibirêjim' " |
| birastîtî | (navdêr, mê) rewşa birastîbûnê. ji: birastî + -tî |
| biratî | 1. hevpişkiya di dê an jî bavî de 2. rewşa kesên ji heman olê *"biratî bi baran, hesab bi misqalan" (navdêr, mê) birabûn, reftara wek ya birayan. Herwiha: biranetî biradernetî biranî biradernî birayetî biraderyetî birayî biraderyî birayîtî biraderyîtî branetî bradernetî branî bradernî bratî bradertî brayetî braderyetî brayî braderyî brayîtî braderyîtî. ji: bira + -tî |
| biratî kirin | (lêker) hevalî kirin. ji: biratî + kirin |
| biratîbûn | (navdêr, mê) birayetî. ji: biratî +bûn |
| birawest | (rengdêr) bisekan. ji: bi- +rawest |
| biraxwe | ezbet. ji: bi- +- +xwe |
| biraxwê | (navdêr) xismên mêr û ji dûr ve |
| biray | (rengdêr) bihelwest, biboçûn, bidîtin, binerîn, biqenaet, bibawerî. ji: bi- + ray. Bikaranîn: Rengdêr: biraydayî. jê: birayî birayîtî biraytî |
| birayan | (navdêr, mê) îxwan |
| birayane | (rengdêr) qenc, çak, baş, wek birayan, mîna birayan. Herwiha: brayane. ji: bira + -yane |
| birayda | (rengdêr) bibandor, bitesîr, bihîkarî, bikelij, biwerêç, bikartêkirin, bikênc. ji: bi- + rayda. jê: biraydayî biraydatî |
| biraydayî | (navdêr, mê) rewşa biraydabûnê, bibandorî, kartêkerî, hîkarîdarî, karîgerdarî, tesîrdarî, bitesîrî, bikêncî, kelijdarî, bandorî, ferhemendî, karîgerî, karîzma. ji: birayda + -yî |
| biraye ji dê ye, silavan dide li pê ye, ew jî ji bo lomê xelkê ye | (biwêj) kes an jî tişte ne heqîqî û ne surişt be, zede mayînde nabe. tişten ne surişt cuda ne. biraya ji de ye, silavan elide li pê ye; ew jî ji bo lome xelkê ye. |
| biraye min bimire, ne yek jî te du tir kirin | (biwêj) ji bo kesên ku ji ber tiştên piçûk jî zû dixeyîdin û didin tîzan tê gotin. tu çima xolîvdibî? ya rastî bixwazî wekî gotina keçike: biraye min bhnire, ne yek jî te du tir kirin. (bnr. çîrok) :bere keç û xorten ku dergistiyen hev bûn, ancax di gelek mercen zor de dikaribûn hev û din bibînin. di we deme de du heb dergistî piştî gelek dijwariye rojeke firsend dibînin û tên bal hev. her du dergistî demeke bi hev şad dibin, lê çawa dibe ba ji ber lawik diçe, ango tir dike. ji şerman lawik radibe dike ku here, lê keçik li ber digere û dibêje: tiştek nake, ev yek te serê hemû mirovan. ne xem e, em hevalen hev in. si he em ê hihin mer û jinen hev û ev fişten wisa ji ho mm li te n.şten asahî ne. lê keçik çiqas li ber dergistiye xwe digere, çi dibêje û çi dike, nikare wî îkna bike. di dawiye de keçik dinere ku ne mimkun e, wa ye dergistiye we dide ser re û diçe; keçik hers dibe û wiha dibêje: bire mm himire, ne tirekjî te du tir kirin |
| biraye mîna te, bila ji gore rabin | (biwêj) ji bo birayen beker tê gotin. ma tu jî bira yî? biraye mîna te, bila ji gore rabin. |
| birayedarî | (rengdêr) bidesthilat, biselahiyet, bihukimranî, bisilte, bisiltanet, bikarbidestî, biiqtidar, bihikûmet. ji: bi- + rayedarî. jê: birayedarîtî |
| birayedarîtî | (navdêr, mê) rewşa birayedarîbûnê. ji: birayedarî + -tî |
| birayek dîn, yek hişyar, dan mûyeke neqetandin | (biwêj) her du jî ji hev xerabtir bûn, tiştek pek neanîn. birayek dîn, yek hişyar, dan mûyeke neqetandin. her du jî ji qefseqet in û tune ne. |
| birayekî bepar bûn | (biwêj) ji bo hevalen fedakar û baş tê gotin. xwede dizane nûro birayekî bepar e. |
| birayey | (Zazaki) biratî |
| birayeya şitî | (Zazaki) biratiya şîr |
| biraym | (rengdêr) bibeşavend, biqafiye, bibare, birêzbend, birîm. ji: bi- + raym. jê: biraymî biraymîtî biraymtî |
| biraymî | (navdêr, mê) rewşa biraymbûnê. ji: biraym + -î |
| birayo tu çima wekî hewlaya bêxwê dihujhujî | (biwêj) di wateya pirs û legerîne tê bikaranîn. wekî ku jinike gotiye: birayo, tu çima wekî hewleya bêxwê dilmjhujî? tu jî dixwaziji min bersiva we pirse bigirî? (bnr. çîrok). li gundekî mere jinike ji jinike dixwaze ku jê re hewleye çebike. jinik hinek tiştan dizane, lê nizane gelo xwe dixin hewleye yan na. mala wan ji gund hinekî dûr lê li ser reyeke bûye. jinik derdikeve ber derî û li ser re diponije. demeke bi şûn de siwariyek derbas dibe. jinik rasterast nikare pirs bike, lê bi awayekî peyamî ji merik re dibêje: rewiyo tu çima wisu wekî hewleya bêxwê dihujhujî (ji xwe ve diçî)? merike rewî mirovekî kone bûye, rewşe fam dike û ji jinike re dibêje: xweha min, xwe tiakeve nav hewleye, here hewleya xwe çeke. biraye min bi mi re, ne yek jî te du tir kirin. |
| biraz | (rengdêr) surrî, nehînî, nepenî, razdar. ji: bi- + raz |
| biraza | lawê birayê mirovî (navdêr) zarrokên birayê kesekê/î. Bi alfabeyên din: kurdî-erebî: برازا/براظا. Herwiha: birazî braza brazî. ji: bira + -zaBinêre, amoza, xaloza, xwarza |
| birazan | (rengdêr) xwarzan. ji: bi- +razan |
| birazava | kesê ku di daweta zavê de xwedîtiya wî dike (navdêr, nêr) hevalzava, berdestkê zavayî, alîkarê zavayî, kesê di zemawendê de alîkariya zavayî dike, kesê di daweta wî de xwedîtiya wî dike, şûşbîn. Herwiha: birazave, brazava, brazave, birazawa, birazawe, brazawa, brazaweNêzîk, berbûkBbide ber, biraza. ji: bira + zava. jê: birazavanî, birazavatî, birazavayî |
| birazavatî | (navdêr, mê) rewşa birazavabûnê, şoşbînî, şoşmanî. ji: birazava + -tî |
| birazê | (navdêr) keça bira |
| birazî | keça birayê mirovî *"ap bi biraziyan re dike, xal bi xwarziyan re dike" |
| bira | brother brother 1. m. (obl. pl biran) brother 2. = bila 3. really |
| birakuj | fratricide (theperson) |
| birakujî | (n) fratricide (the act); (adj.) fratricidal |
| biran, birihan | to die out, to become extinct |
| birandin, birihandin | to wipe out, kill off |
| biraştin | to grill, to broil to grill |
| biratî, birayetî | brotherhood |
| birayî, birihayî | extinct |
| birayo | brother (vocative case, direct address) (“oand yo” are the vocative case markers for masculine nouns as in bav+o; xal+o; heyran+o) |
| bira | Bruder dass doch soll doch |
| bira be | dass in Ordnung ob |
| birajtin | grillen |
| biramak | Halbbruder Milchbruder |
| biramek | Halbbruder Milchbruder |
| birandin | vermeiden zerstören |
| biraşte | Bratrost Grill |
| biraştî | gebraten |
| birate | Kadaver |
| biratî | Brüderlichkeit |
| biraza | Bruderkind Neffe Nichte Sohn des Bruder |
| birazava | Bräutigamführer |
| birazê | Bruderkind Neffe Nichte |
| birazî | Bruderkind Neffe Neffe (Sohn des Bruders) Nichte Tochter des Bruder |
| bira o | b. birako, birawo, bira! |
| bira | n. bira, birar, berar, bra n. |
| birabajar | n. birasaristan, biraseher n. *bira bi birê bawer nîne=bira bi birayî bawer nîyo |
| birader | m/n. embaz, heval, birader n. |
| birah | m. ast. atmosfere, gazgilovere, gilovera hewayî m. |
| birako | b. birako, birawo, bira! |
| birakujî | m. birakistoxîye, qewxa birayîye, birakisîye, serê birayîye m. |
| birale | m. leye, fîdane, tîk m., leyeke m. m. sitil, sadir, fîde, setil, sadir n. |
| biramak | n. birasit, biramak, hemsit, birayê sitî n. |
| biramarî | m. zirbira n. |
| biran | m. fason, fasun, qûmaso rêsin n. |
| birandî | rd. birnaye, qetkerde, rirakerde, qutkerde, qut |
| birandiman | rd. hîrin, randimanin, hîrdar |
| birandin | lg. . cira kerdene, birnayene, qet kerdene, qut kerdene, qetelnayene, qesnayene, cakerdene m. rirakerdis, birnayis, qetkerdis, qutkerdis, cakerdis n. lg. îstîhlak kerdene, xeritnayene, qedênayene m. îstîhlak, xerîtnayis n. lg. qedênayene, xeritnayene, xelesnayene, peynîye re ciardene, qut kerdene, qednayene m. xeritnayis, qedênayis, xelesnayis, qutkerdis, peynîyereciardis n. |
| birang | m. mat. birnayoxe m. |
| biranguh | m. zoo. keke, kêk m. |
| birapor | rd. raporin |
| birarzî | m. birazaye, birakeyna, birarzaye, kêna birayî, biraçêna, birakêna m. |
| birastî | rd. qelênaye, tirênaye, surkerde |
| birastin | lg. . qelênayene, sur kerdene, roqijilnayene, tirênayene, tiraynayene, raqizilnayene, qilênayene |
| biratî | m. birayîye, birayênî m. |
| birawestgeh | rd. dingin, îstasyonin, vindetgehin |
| biraxwet | n. bestgonî, bestegonî n. |
| biraxwetî | m. bestgonîye, bestgonênî m. |
| birayane | rd. birakî, birayane. *bira bira ye bazarî cuda ye=bira bira yo, bazarîye çîyêde bîn a, bira bira yo, bazarîye cîya wa. |
| birayda | rd. bandûrin, tesîrin |
| birayetî | m. birayîye, birayênî m. |
| birazan | n. birazayan, warezayan n. |
| birazava | n. sosman, sonsîne, suesne, susne n. |
| birazavatî | m. sosmanîye, sonsînîye, sosmanênî, sonsînênî m. |
| birazî | n. biraza, biralaj, lajê birayî, birarza n. |
| birader | dost, heval, birader |
| birajin | jinbira, jina birayê yekê/î |
| biraw | birî, qutkirî, veqetandî |
| biray hawpişt | birabav, birabab, kesên bavê wan yek e lê her yekê dayikek cuda heye (m) birabav, kesên wa dilsozî hev in qey birayên hev in |